هر سال در مدارس کانادا، جوایزی در مراسم فارغ‌التحصیلی به دانش‌آموزانی تعلق می‌گیرد که بهترین نمرات را کسب کرده‌اند. گرچه در برخی مدارس جوایزی برای پیشرفت، رهبری یا ویژگی‌های دیگر هم در نظر گرفته می‌شود، اما تمرکز اصلی بیشتر این جوایز بر موفقیت‌های تحصیلی است — موضوعی که به گفته روانشناسان کودک می‌تواند باعث افزایش اضطراب و کاهش انگیزه در دانش‌آموزان شود.

دکتر دینا لافویانیس، روانشناس بالینی کودک در تورنتو، در گفت‌وگو با CTV News توضیح داد: «تحقیقات نشان می‌دهد که تمرکز صرف بر دستاوردهای تحصیلی و قدردانی از آن‌ها، می‌تواند باعث افزایش اضطراب و حتی دلسردی در دانش‌آموزان شود — حتی در بین دانش‌آموزان ممتاز.» او می‌گوید اگر جوایز فارغ‌التحصیلی بر دامنه وسیع‌تری از ویژگی‌ها و موفقیت‌ها تمرکز کند، هم انگیزه‌بخش‌تر و هم فراگیرتر خواهد بود.

به گفته او، به‌جای اینکه فقط بهترین نمرات معیار باشند، بهتر است مهارت‌هایی مانند همکاری، سازگاری، رشد فردی، ارتباط مؤثر و رهبری نیز در نظر گرفته شوند. او افزود: «قدردانی از موفقیت‌های فرایندمحور به‌جای صرفاً نتایج نهایی مثل نمره‌های بالا، این پیام را به دانش‌آموزان می‌رساند که این مهارت‌ها نیز ارزشمند هستند و راه‌های بیشتری برای دستیابی به موفقیت وجود دارد.»

لیندا ایونوفو، روانشناس کودک و استادیار رشته روانشناسی کاربردی و رشد انسانی در مؤسسه آموزش انتاریو در تورنتو نیز با این دیدگاه موافق است. او می‌گوید که دهه‌ها تحقیق در زمینه روانشناسی آموزشی نشان می‌دهد که دانش‌آموزان از نظام‌های تشویقی که بر طرز فکر رشدگرا (growth mindset) تأکید دارند، بیشتر بهره می‌برند — یعنی نظامی که بر مسیر طی‌شده برای رسیدن به موفقیت مانند تلاش، پشتکار و استقامت اهمیت می‌دهد.

او در این باره گفت: «تمرکز محدود بر جوایز تحصیلی می‌تواند باعث کاهش انگیزه، افزایش استرس و ایجاد احساس طردشدگی در بین دانش‌آموزانی شود که در قالب سنتی تعریف‌شده از دانش‌آموز موفق قرار نمی‌گیرند.» ایونوفو افزود که این مسأله به‌ویژه در دوره راهنمایی (میان‌سال) که تأیید همسالان برای نوجوانان اهمیت زیادی دارد، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

به باور او، این شیوه‌های سنتی در اعطای جوایز همچنین رقابت ناسالم ایجاد کرده و این پیام را منتقل می‌کنند که فقط نمرات بالا ارزشمند هستند. ایونوفو معتقد است مدارس باید جنبه‌های دیگری از رشد دانش‌آموز مانند خلاقیت، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و غلبه بر موانع را هم در نظر بگیرند — مسائلی که می‌تواند موفقیت دانش‌آموزانی را که با چالش‌هایی چون ناتوانی‌های یادگیری یا مشکلات اقتصادی روبه‌رو هستند نیز به رسمیت بشناسد.

او در پایان گفت: «مطالعات نشان می‌دهد زمانی که دانش‌آموزان به‌خاطر تلاش و پشتکارشان (نه صرفاً نتایج) مورد تشویق قرار می‌گیرند، تاب‌آوری بیشتری از خود نشان داده و در بلندمدت درگیرتر باقی می‌مانند. ما واقعاً باید در مورد جوایز فارغ‌التحصیلی بازنگری کنیم و ارزش تلاش، تنوع و رشد همه‌جانبه را — به‌ویژه در مقطع راهنمایی — در اولویت قرار دهیم.»

منبع خبر